گویش وزوان2

ضرب المثلها وگویشهای رایج
 
حلوه آسمون د ایه = برف ریزه میاد
حلقوم درد نصم شوی بیگیری = نفرین
حقه نا = گلودرد ، دیفتری ( حقه نا بیگیری )
.........................
 
روز ۲۱ فوریه از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده‌است.[۱] نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل اهمیت زیاد آن، سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرد.
 
 
 
     خ
 
خامره khamera  = خواهر شوهر ( خامرم خیلی وده )
خاراب kharab  = به نظر رسیدن ( خاراب پندری )
خب  kheb= خوب  ( عجب آدم خبی هی تو )
خل  khol= دیوانه ،چل ( خل گیری نکه )
خل  khol= خاکستر  ( خل آ آرکه )
خل وضع khod vaez = دیوانه ( یه کمی خل وعضه )
خلتو  kheltou= شور  ( غذایه خلتو نمک گردیه )
خیز کردن = قاپیدن ( دستم د خیزش که )
خیلیز  khiliz= آب دهان ( خیلیزاد ضبط که )
خلا  khela= مستراح ( نخونده اشه رو خلا )
خیگ khig = مشک بزرگ ( برخیگد بیگی )
خیگوله khigula =  مشک کوچک ( یه خیگوله قاتق دارن )
خونده khonda = دعوتی عروسی ( خونده نکه ، آروسی سر نگیره )
خرند  kharand= قسمتی از حیاط ( سر خرند جارو که )
خی میره  khimira = فرمانبرداری ، با همیت ( عجب آدم وی خمیره یی ) 
خرن khern= دماغ ( بشه خرند بیگی )
خرنو khernu= دماغو ( عجب آدم خرنویی )
خشتک  kheshtak= سجاف شلوار  ( خشتکم پاره ببویه )
خرج خدا kharjekhoda = خرخاکی ( کیه ازنه پر خرج خدا )
خردیزه khar diza = یه دنده ، سرخود ( آدم خردیزه یی هه )
خاک جه  khakje= خاکشیر ( گرمید ببویه خاک جه بخا )
خاگینه  khagina = تخم مرغ و آرد ( یه خاگینه راس که بخرمه )
خاجینه   khajina= لانه پرنده ( خاجینه غلا )
خوس  khus= زدن ، صدمه زدن ( بیش نی خوس ،  باله درخوس )
خوند هادن khunad ha don = ممنونم ، دستت درد نکنه ( بارک اله ، خوند هادن )
خونده khonda = دعوت به عروسی ( خونده همه بشوین )
خا  kha= خوردن ( داردم نهارم اخوا )
خیز کردن  khizkardan= قاپیدن ( دستم د خیزش که )
خردیزه  khardiza= سمج ، یه دنده ( عجب آدم خردیزه یی )
خنج  khonj= کرم درخت  ( درختاش همه خنج بخرده  )
خوش طبعی = شوخی ( خوش طبعی نکه )
خوا kha = خوردن ( نوند بخوا )
خون طمع khuntama = طمع کار ( عجب آدم خون طمحی )
خیگ = خیک ، مشک
خاراب  kharab= از روی عمد ( خاراب پندری )
خاگزه  khageza = عنکبوت ، کارتنه ( کیه پر خاگزیه )
.....................
ضرب المثلها وگویشهای رایج
در این حرف ضرب المثل ها و تمثیل های زیادی بکار رفته است . همانند فارسی که از کلمه خر به عنوان تمثیل در بر آورده کردن مرادی دیگر استفاده شده است . در اینجا نیز از کلمه خر به کرات در بر آورده کردن منظور گوینده استفاده می شود . که البته منظور از خر به عنوان حیوان نمی باشد .
خری دهمت که خر خود یاد کنی  = تلافی کردن
خر اکره ، یابو اخره = یک نفرکار می کنه بقیه می خورن
خرخود بیرونه = کارخودتو بکن
خر چه زونه قیمت قند و نبات = از همه جا بی خبر
خرید خو رو بون کرده چالش که = اشتباه خودت را اصلاح کن
خر همون خره ، پالونش عوض ببویه = تغییر نکرده
خر گل  khargal  = آدم نفهم
خرکر دار = آدم نفهم
خردیزه = لجباز
کون خر = آدم کله شق 
خوشش مخ واکرده = خودشو گم کرده
خرس اندقری = آدم گنده
خر یبار پاش د رو چاله وزه ، ابی اونیه د رد نبو = آدم فراموش کار
خرسم بک = گنده بک
خر خود برون =کارخودت را بکن
خردجال = شلوغی
خر انباره = مزد
خر حولی دار = درحال راه رفتن دائم عقب را نگاه کردن
خرشل کوچه بسته دجلواکیه = کارکه تمام شد او راه می افته
خواجه درپیش است و مادرپس ره ، خواجه انگور است وما سازانگوره =کنایه از او همه چیز و ما هیچ
خون خرش بی روایه = مفلس بودن
خونش ک.ن من د بشگی شو  =  تاوانش را من باید بدهم
خونخواه = ارباب
خون طمع= طمع کار
خوند هادون = بارک اله ،
خونده کردن = دعوت کردن به عروسی و جشن
خل بیخ کلک = نفهم و دیوانه
خیگ خو = خواب آلود
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
       د
 
دادا  daadaa= خواهر ( دادا .... کاد د گا دا ؟ )
داره  dare= داس ( داره آرگی علف بی چینمه )
داریه daria = دف ، دایره ( داریه بی جین )
دالوج  daluj = دالان ، راهرو ( بشه رو دالوج )
دبر  dobor= قوچ  ( یه دبرم سر بیربیریند )
دت  dot= دختر ( تودت کیی ؟ )
دت واله  dotvala=   دوشیزه ( چه دت واله ی خوشگلی )
دجی dagi = نی نی ، کودک
دده  dada= داداش ( ددد بیش بوا بیه من بخسه )
دربند darband= ببند ( بر دربند )
درزن darzan = سوزن  ( درزن درخوسی نبو ویشت )
درگیزیا dargizia = روشن شد ( سمور در گیزنه )
دروش derevsh= درفش ( یه دروش دخود کو یه جوالدوز د مردم )
دزه  deze= دیزی بزرگ ( یه دزه آشم رو کر نیه )
دم دون  domedun= سوراخ هواکش تنور( دومدون دربند )
دست پلنه  daspelna= کورمال ( بیشی رو کیه بیخی ، دست پلنه بکه )
دشلمه  deshlema = حبه قند ( یه دشلمه هاده )
دنده  donda= زنبور ( دنده بش گشتن )
دقلب  daghalb= متقلب  ( عجب آدم دقلبی )
دو du = دوغ ( دواد اوترتروکه )
دوولقه devolgha = دیگ بزرگ مسی ( یه دوولقه آش بارنه )
دویل  dovil= مترسک ( مثل دویل واری ایشده انگسه )
دوم تمون dumtamun = کش شلوار ( دوم تمونم وا وشت  )
دشلمه deshlema = حبه قند ( یه دشلمه هاده )
دشمل  doshmal= دشبل ( گوشته پر دشمله )
دشمون  dushmun= دشنام ( دشمون نده )
دوزله duzele= دیزی  ( دوزلیه بتا  بخرمه )
دول dul= سطل ، دبل ، ( یه دول او آر کش )
دروون  darvun= بستن دکمه ( دکمه هاد در وون )
دورون  durun = درو  ( سبا بور بیشمه دورون )
دلاک  dallak= سلمانی  ( دلاکد کیه ؟)
دل   dal= هرزه ( کوه دل )
دمب = دم ( دمبشش د سرکولش خوست و بشو )
دوپلگی dopellegi = خورجین ( دوپلگیت د سرکولد خوس )
دولقه  dovolgha= دیگ مسی بزرگ ( یه دوولقه آشم به پت )
دنگول  dengul= بشگن  ( دنگول روکیسه یی اخوسه )
دنده donda = زنبور
دولو  dolu = دوشاخ خرمن کوبی
دولوه dulva = صندوقچه
دیم  dim = صورت  ( دیم دد بشوشت ؟ )
دیم  dim = روی ( دیم جل د هاچین )
دیم  diom=  دیدم( من دیم تو بشویی )
دیار  diar = پیدا شدن ( وره هاد دیار مه ؟)
دیگچه  digche = دیگ کوچک
 ........
ضرب المثلها وگویشهای رایج
درزن درخوسی زمین نرسه = جای سوزن انداختن نیست
در ووشیا = خشکش زد
درم و دوزم ،  د آن همه گ........  م = کسی را آدم حساب نکردن
درد ک.نت آرش هشت ؟ = آرام شدی ؟
دریا دهن کوه د نجس نبو = بزار هرچی میخواد حرف مفت بزنه
دست پیش اگیره پچ نکه = دست پیش گرفتن
دست از کس و کلکاد آر گی = مسخره بازی درنیار
دستم دخیزش که برشو = قاپید وفرارکرد
دهنش کل و کلون نداره = هرزه گو
د ماش بووته تو بر نیووره من برین = قشنگ بودن
دمبش رو بشقاب د ایشته = زیاد ارزش گذاشتن به کسی
دمبشش سر کولش نا و آرش ملا = با فهمیدن ماجرا ، فرار کرد
دمبش دگردو اهمره = خیلی خوشحال است
دشت و بره  = بیرون ده
دق قلبی نکه =تقلب نکن
دنیااندقرخالیه خو لو ویزنجیل امله = کار دست نااهل افتاده
دوخواره همش دو نصیبشه = آدم مفلس همیشه مفلس است
دهنش چ..س   هوایی را تاقه = مفت خور
دوتا خر خو رو یه گاستون د بنده ، هم بو بر اینده = عواقب همنشینی
دوم تمون کوتاه = آدم عجول ، زود از کوره در رو
...............
 
آیا می دانید که وزوان همچنین نام غذای بسیار خوشمزه ایست که در کشمیر هند درست می شود ؟و از آن به عنوان غذای توریستی یاد می شود و به عنوان یکی از ارزشهای ملی آن ایالت تلقی می گردد ؟ اینجا را بخوانید ...
Wazwan is a multi-course meal in Kashmiri cuisine, the preparation of which is considered an art and a point of pride in Kashmiri culture and identity.[citation needed] Almost all the dishes are meat-based (lamb, chicken, fish). It is popular throughout Kashmir and served internationally at Kashmiri food festivals.

 
    
 
     ر.
 
رت ret  = ریخته   ( اونه د رت بو )ریج زمان حال
رجه reja = طناب رخت (رختاد دگل رجه خوس)
رز  raz= باغ انگور
رقصی reghesi = پشت سرهم ( همه رقصی د ایشتاینده )
رسن  resan= طناب  ( رسن د دورش بند )
رست resat = قسمت (رستی مون کو ؟)
رشک  reshk= تخم شپش  ( کلم رشک بیگی ته )
رشمه  reshma= بند دور سر
رودله  rudela = جگر ( یه رودلم قصابی د هاگه )
رودل  rudel= دل درد ( رودلم کرده )
رود rud= عزیز  ( نکه رود عزیزم )
روئن ruan = روغن ( روئن درو غذا که )
روت  rut=  لخت ( روت وا نبه سرما اخری )
رونکی = قسمت پشت پالان الاغ ( د رونکیش کو )
ریشخند  rishkhand= گول زدن ، (اجی ریشخندش بکه )
ریق  righ= شل واسهالی (ریق کتی؟ )
 ......
 
ضرب المثلها وگویشهای رایج
 
راست واجه همیشه گلش تله = راست نگو که ضرر می کنی
راست واجه کون کلاش هله داره = راست نگو که مورد غضب واقع میشوی
روش سر آر میه = عمرش تمام شده
روشنایید اگی ، بشه کیه بیخی = خیلی ساده اندیشی
رو تاریکی د آیه ، روشنایی اپایه  = آدم فرصت طلب
رو تاریکی د  دست پلنه اکره = کورمال
رو نوا سنگ پا

     ز
 
زابرا zabera= ضحرکش ( هاماد زابرابکه )
زرداو  zardou = استفراغ
زونن zunon = دانم ( خوم جی زونن )
زوماد  zumad =داماد ( زومادم بیگی ته )
زمبحور zambehur = سرمای شدید ( زمبحور بمیه )
زفت و رفت  zaftoraft= جاگیر پاگیر ( کیه زفت و رفت که )
زیلو zilu= گلیم ( زیلوها بیشولمه )
زرتلی zerteli = بد قواره  ( از اون زرتلی هاشه )
زر زر zerzer = مفت حرف زدن( زرزرنکه )
زرخره  zorkhara = نوعی ذرت  ( اجی زرخرم بی چیند)
زیره  zira= زیارت  ( مو را زیارد بکه ؟ )
زق نبود zaghnabud = زهرمار ( زق نبود بخوا )
زق زقو  zeghzeghu= نق نقو ( عجب وچه ی زق زقویی آ )
زقوه zeghova = خونابه ( زخمم زقوه بکرده )
زوzu= زود ( زو بوره )
زو zuu= بازی زوووو- الک دولک ( یه زوکه بشه لاچه بتا)
 ......
ضرب المثلها وگویشهای رایج
زمبحور بمیه = هوا سرد شده
زوماد خویش قوم نگرده ، ولگ هربیزه آذوقه = داماد خویش و قوم نمیشه
 
      س
 
سامونه  samuna= حریم ( سامونه کرده آرکش )
سوال = پوشال گندم یاجو ( سوالادت ضفط که؟ )
 سور   sur= سرخ
سوزی souzi= سبزی
سونه sune = تقار بزرگ سفالی
سول  sul= ناودان
سرت  sart=  نرده بام
سلت  salt= سطل آب
سینه ریز sineriz = گردن بند
سو  sow= سیب
سرنگ soreng = سنگ نشانه مرز زمین زراعی
سندل  sandal= اسپند  ( سندل رو آتش ریج )
سول  sul= ناودان ( سول د او اگزه )
سوک  suk= کنج ( سوک کیه در هاچین )
سوته  sota=  سوخته ( بابا بسوته )
سوتلی soteli = بد وظالم ( یک آدم سوتلی یی بو )
 سازانگله sazengela = ته مانده انگور ( رزمش مارانجین بخا ، سازانگلش بمونده )
سیله  siela=  سفال شکسته ( کوزه گر سیله همرده د او اخره )
سار  saar= مزه گس ، نوعی پرنده ( دهنم سارگردا)
سرهله sarhole = نورگیرسقف خانه های قدیمی ( سرهله د ننگس )
سر به جر = سرازیر  ( سر به جر واسوزیه )
سر آخون saraakhun = سر خرمن  ( ایی بیشمه سر آخون ؟)
سرجمه  serjoma= سرکوفت زدن (اندقرسرجمه نکه)
سفت soft = محل چرخش در ( سفت برش یاخو آرگه)
سل لطون sel letun = سرطان
سفت soft = پاشنه در ( سفت برش یاخو آرگه )
سفنه sefna = پینه ( دستام سفنه ببستبو )
سندل  sandal= اسپند ( سندل د رو آتش ریج)
سن نار  sannar= پول بی ارزش ( سن نار نهریزی )
سوتال sutal = گندم نارس ( گندما رو سوتال د هه )
سور sever = سرسخت ( عجب آدم سوری ) انگلیسی severe
سورجه  surje=سرخجه ( سورجش آرمیه )
سوراله  surala= نام محلی است
سوک  sok = سقلمه .انگولک  ( سوک د هله دنده نیکو )
سیلیته   silita= زن نا نجیب و بدکاره  ( یه سیلیته د گیرم کته )
..........
ضرب المثلها و slangs
سوک د هله دنده نیکو = سربسر کسی گذاشتن
سرم نگنجه = تحمل ندارم
سوار خر مردم د یوری ها بگی چشت = مال مردم را نمیشه صاحب شد
سر بجر وا سوزیه = درست سبز نشده
سردستش گی حلوا حلواش که
سر سنگش نچرنیه خو رو دیمش پشنیه = سختی نکشیده تا بفهمه 
سر انبانه اش ول کرده ، د هله  تش چوسیه = اصل را رها کردن و به فرع چسبیدن
سرگین خرمش جی حساب نکرن = آدم بی ارزشیه
سرت خار واکه = موهاتو شانه کن
سرهم درگردا = حالش بهم خورد
سری خو درد نکره دسمالش بی نبندنده
سر هم در گردین = حالم بهم خورد
سری خو درد نکره دستمالش بی نبندنده = کار بی خود کردن
سیله همرده = سفال شکسته
..................

 
 
 
 
 
 
 
 
                    ش
شلحوت shelhut = له شده ( گوشته خو شلحوت گردیه )
شردنگی sherdengi = بل بشو ، بی نظم
شوsho = رفتن ، کردن ( بشو ، شو شو )
شو شو   shushow= شوهر کرد ( دتد شو شو ؟)
شوبند  shewband= پشت انداز در ( شوبند بر بیخوس )
شوچره  shewchera= تنقلات شب  ( شوچره بتا بخرمه)
شوغول  shewghul= شب کور ( شوغول گردین ، هیچی نوینن )
شغلی  shogholi= بدگویی کردن ( ودی نکه ، شغلی اد ور باباد د اکرنا )
شولی  shuli= آش  ( اجی شولیم بخرده )
شل  shal= لنگان  ( مثل خر واری آر اشله )
شل  shol= بی حس  ( چرا اندقر شل و ولی ؟)
شفته  shefta= گل مال کردن ( برنجش شفته کرده )
شولات  shulat= آب وگل  ( شولاتت راس کرده ؟)
شواندرو shevenderu =  شبانه روز ( شواندروناله بکه )
شیله پیله shilapila = حقه بازی  ( آدم وی شیله پیله ییه )
شلم شوروا  shalamshurva = قاطی وبهم ریخته ( شلم شورواد راس کرده )
شوفر shufer= راننده
شیت shit = صاف و مسطح ( یه سنگ شیت بتا )
شیرکوه shirkova = گیاه فرفیون
........
ضرب المثلها وگویشهای رایج
شش تا یه غاز
شر باف
شردنگی
شریک دزد و رفیق قافله
شصتش خبر دار گردا
شاخشم بهمه
شاخ د رو کیسه هم اننده

ص
صبا  soba=  فردا
صبوتی soboti  = سکو ( یه دقه دیم سبوتیه د هاچین )
صعب  saeb= اشتباه  ( صدا نکه صعب اکرن )
صدمن گوشت اشگار یه تاجی نهریزه = به این همه تلاش نمی ارزه
 
ض
ضعیفه zaifa= خطاب به زن 
ضجرات zejerat = بدبختی ( یه ضجراتیم بکشا )
ضفت zaft = جمع وجور ( خود ضفت که )
 
      ع
عرفون  orfun= اعتماد به نفس
عرقی  oroghi= داس کوچگ
عار aar = ننگ داشتن ( عارم ایه باش بنگرن )
عزیز عزیز ، د کل و بر میز  = زیاد به کسی رو دادن
عل حده elhedda= جداگانه، مخصوصا (عل حده ازنیدکه ) 
علی خالو خالو علی  = چه این چه آن
 
 
 
      غ
غلا  ghela= کلاغ
غثیون = استفراغ
غول = یوغ ( غول گردنش نه )
غیض  gheiz = خشم
غل چماق gholchomagh = گردن کلفت
غلامیزه  ghelamiza= نام دشتی در وزوان
غلا جیرجیره ghela jirjira = کلاغ زاغی
 
ضرب المثلها وگویشهای رایج
غلا همون سرش د .گو نکرده= هنوز صبح نشده ... خیلی زود درخواست چیزی کردن
غلا کون من د بوشته =همیشه متهم بودن
غوره اکره دچم آدم اتلنه = یادآوری بیش ازحد جهت ندامت
 
 
    
     ف
فاشه fasha = عقاب  ، قرقی ( مثل فاشه واری بشو )
فرخ  ferakh = گشاد ( پاهاد فرخ وانکه )
فق fegh = مانند  ( وچیه فق باباشه )
فیومه  fioma= بهانه ( دلم داره فیومه گیره )
فیسوک fisuk = آدم خود نما ( خیلی آدم فیسوکیه )
فرت و فیس  fertofis= پر افاده ( چندی فرت و فیس داره )
فلنگ feleng= فرار ( فلنگش دربست )
فاتحه اخونن بیش را = محل به او نمی گذارم
 
 
 
     ق
 
قاش ghash= محل استراحت دام ( گله بشو پشت قاش    مشکم مشکم زودی باش )
قاتق   ghategh= ماست چکیده ( اجی قاتق رو خیگ د برآ )
قاهام   ghaham= پنهان شدن  ( بشه قاهام ببه )
قدیفه ghedifa  = حوله حمام ( لنگ و قدیفه ات آرگه ؟)
قرق ghorogh= ممنوع ( دشت قرقه )
قنجه قنجه ghenja ghenga = ریز ریز ( اگه بید ویزن ، قنجه قنجه اد اکرن )
قور  ghur= آب رو زیر رودخانه ( وچش د رو غورکته )
قورمه ghorma = قرمه ( گوشتام همش قرمه که )
قوزلی  ghuzeli = کوتاه و غوزدار ( قدت خیلی قوزلیه )
قورماست ghurmast = ماست ترش ( قورماست اخری ؟)
قرتلی  gherteli = نانجیب ( بابا قرتلی )
قوا  ghua= قبا ، لباس کهنه ( قواد د کولد که )
قوا ارخارق ghua arkharegh = لباس کهنه
قزقون  ghazghun= دیگ ( قزقون بتا آش بی پی چمه )
قلیه  ghelia= ریزه ریزه ( گوشتا قلیه قلیه که )
قوروش  ghurush= پول بی ارزش ، (یه قوروش پول روکیسم دنهه)
قالتاق  ghaltagh= حقه باز ( خیلی آدم قالتاقیه )
قاراش میش  gharashmish= درهم وبرهم ( وضع خیلی قاراش میشه )
قرقوری  gharghuri= قرقوروت ( قرقوری اخری ؟)
قلمبی  gholombi= پف کرده ( نون قلمبی در بند )
قره  gherra= جوال ، گونی مانند (گندما رو قره که )
قپ  ghop= به اندازه یک دهان، مرغ کرچ ( یه قپ او د رو حلق من که )
قلوه کن  gholvekan = دریده شدن  ( شلوارت قلوه کن ببویه )
قرمبش  ghorombesh= آسمان غره  ( قرمبش ایه )
قرش مال ghereshmal = زرنگ وناقلا
قوروش ghurush = پول بی ارزش ( یه قوروش پول رو کیسم د نهه )
 
ضرب المثلها وگویشهای رایج
قرمبش ایه = آسمون قرمبه
 
 
     ک
 
کارمسرا karomsera = کاروانسرا ( کیه و کارم کارمسرایه )
کاچونه  kachuna= بی حس ( دستام کاچونه گردیه )
کال  kal= تره ( کالا پاک واکه )
کال میلیچ  kalmelich = گندم سبز
کالجوش  kaljush= غذای کله جوش
کاچی kachi=  نوعی غذای محلی ( کاچی وه از هیچی )
کایه  kaya= بازی ( بشه بر د کایه بکه )
کایه مال  kaya mal= بازی یه قل دوقل ( چند تا سنگ بتا کایه مال بکرمه )
کپ  cop= دولا  ( کپ که دیمت د آروزن )
کتره  kotera= توله ( کتره کوه )
کچ  koch= علیل وناتوان ( تو خو پندری کچ امونی )
کر ker= تنور ( کرد روشن که ؟ )
کر kor = آلت مردانه
کرس  kers= کود گاوی
کرچ kerch= گدا وخسیس ( عجب آدم کرچی )
کدو قلیه kdughelya = تخمه کدو
کل کر korker = دور تنور( پاهاد رو کل کر که تا گرم وابو)
کل kel = کلید ( کل هست )
کل kol = کند ( چاقو کله )
کلو kulu = کلوخ
کرچه  korcha= جوانه ( درختا کرچه بکرده )
کرد kard= تکه زمین ( کرد منت بهت ؟)
کرگ  karg= مرغ ( د کرگ نشی وا کیش )
کرماله kermala = خیلی سیاه ( پریند کرماله سیا گردیه خو )
کرا  kera= کره حیوانی ( خیگم کرا ها نده )
کرنه kerna = کنه ( کرنه بش گشتین )
کرماله kermala = خیلی سیاه ( رختام ازن گردیه کرماله ) وسیله خیس برای گرفتن خاک تنور
کرگدون kargedun= مرغدونی ( کرگا د رو کرگدون که)
کزنی  kozni= چطوری ( کزنی اشمه دشت ؟)
کش kesh = دامن ( رو کشم چین= در دامنم بنشین )
کول  kevl= همان کول  kavalچاه
کول  kul= دوش ( بور کولم چین )
کوه kuva = سگ ( کوه صاحبش نشناسه )
کوچک kevchak = بچه غورباغه
کوچیز  kevchiz = کفگیر ( کوچیزه هاده )
کوجول  kujul= کرمک ( مگه کوجول داری اندقر الولی ؟)
کنده kanda = محل نگهداری گوسفند دربیابان ( حوونام د رو کنده که )
کوز  kuz= مرز دار کردن ( کوزا کرده آرکش )
کله  kola= محل آغل گوسفند
کله kola = یخ گرفتن ( دستام کله گردا)
کمش دون  komeshdun= قابلمه مسی
کلزنه kolozna= چمباتمه ( تور کل د کلزنه گردابو )
کل  kal= دیوار(  وچه شیطون کل د بالا اشه )
کلک kelak = اجاق  ( یه کلک راس که )
کل kol= کند و ناتوان در بریدن ( چاقویه کله )
کلاشت kelasht = خارش ( بشن و بارم کلاشت اکره )
کو کو  koko= سرفه  ( سرمام بخرده کوکو اکرن )
کمه  kame= الک بزرگ مخصوص گندم ( کمیه بتا گندما آرگی )
کم پوز  kam puz = کم خور ، بی میل به غذا ( وچه ی کم پوزیه )
کلون  kelun= پشت بند چوبی
کونله  kunela=  باسن ( درگتن  کونلم بهمریا )
کوره دادن  kuradadan= چشم زخم گرفتن ( کوره وچت بده )
کوزلی  kuzeli = ساقه بند دار گندم وجو
کونه  kuna = ته  ( کونه کشمش )
کنه کردن kona  = انبار کردن ( پولاد هی کنه که )
کوچیدن kuchidan = خرد کردن با دندان ( قند نیکوچ )
کلک  kelak= آتشدان ، حقه بازی
کمیزهkomiza  = خربزه کوچک
کمین komin= کدامین ( کمیناد اگی ؟ )
کولچه kulcha = کوله نمدی ( کولچه د دیم کولت خوس )
کل kel= کلید
کوچیز  kevchiz = کفگیر
کوش kevsh= کفش
کیه  kia =خانه ( کیه یه حسن جنش بی کش )
کیه من پیشگاkie men pishga= خانه پشت ایوان (  رو کیه من پیشگا د بووس )
کیه گمزهkia gamza = کیه بیخی ، خانه پشتی ( نون رو کیه گمزه د ایشته )
کیله kila = اندازه مقیاس ( کیله کیله که )
که keh= کن ( کوشاد پاد که )
.......
ضرب المثلها وگویشهای رایج
کاسه همسیه = پیش کش همسایه
کواشی ؟ = کجا میروی
کورشوم = شام را با لذت نخوردن
کاسه وی حضوریش د ور هاما نیه  = چشم انتظار
کرگ واری خودراشه = نشسته خوابیده
کرگ گوخوار هرکارش بی بکری دست از گوخواری آرنگیره = عادت کردن به کاری
کل واری آیه انگسه = آدم حواس پرت
کوشاد پاد آرکش = آماده شو
کزنی kozni = چطوری ، کدام ( کزنی بیشمه؟ )
کوه ویش از گله یه = کارفرما بیشتر از کارگر
کوه بر کیه صاحبش د زور اگیره = به پشتوانه کسی اتکا داشتن
کون گوساله قراره خدا هلش بی کره= خدا باید کار ساز باشه نه بنده
کونش دنبالش د ایه ، بو اکره = آدم پر ادعا
کال ووشیه = خشکیده
کل د بالا اشه = زرنگ
کاه مال خود نهه ، کادون خو مال خوده = زیاد خوردن
کلام د رو بونش کیه ، نشون آر گیرن = بیزاری
کلاد سرزانود نه قاضی که
کوزه گر سیله همرده د او اخره
کور کور اویزه ، او گودلی = کبوتر با کبوتر باز با باز
کلزنه گردیه = یه چنگوله ، کوچک شده
کر تا داغه نونش بی ابندنده = بموقع کار انجام دادن
کوه جی خر مرده اش اگی = آرزوی دست نیافتنی
کوه پا سوته = همه جا پیدا
کوه پاچه گیر = سگ هار
کوه وز = سگ دو
کوه ناشتا = گرسنه
کم خود ننه = به کم خودت نزار
کم بخوا همیشه بخوا = کم بخور ، همیشه بخور
کوه صاحبش نشناسه = شلوغی بیش از حد
کوه و ملو واری د هم اپرنده = دعوای بی موقع
کله گی = قسمتی از ابصارگاو
کوش بی وشت = عصبی شد
کوه وز اکره = همیشه می دود
کتره کوه = توله سگ ، خطاب به بچه بد
 
...................
 
 
 
   گ 
گاره  gara= گودی بام قدیمی ( ته گاره د هاچین تا واد نیه )
گافتونه gaftuna = گیاهی خودرو و دارویی
گاگل gagal = چراگاه ( گاگلش که بشه ) طلاق دادن
گاستون gastun = طویله ( خرا د رو گاستون که )
گوش  gevsh= نشخوار ( اندقر گوش نکه )
گرتنه gartena= کارتنک ، رسن شیطون ( کیه گرتنه بیگیته)
گل تل  geltal= بی مزه  ( چه وچه های گل تلی )
گله به گله gola  be gola= تکه به تکه ( گله به گله بیابون سوزه )
گنده  gonda= غذای سگ ( هرچی دارم نه کس دم    گنده کنم به سگ دم )
گلمبزی golombezi = بالابلندی
گمبز gombaz = گنبد
گی gi = خواستن ( ادگی ؟)
گی پویی  gipoyee= خار ، چرخک ،خار شتر
گیزه  giza= گاز گرفتن ( گیزه نیگی )
گال gaal =  پشگل بز
گاله gaala= هر چیز گشاد ( دهن گالد دربند)
گوروه  gurva= جوراب ( گوروه هاد پاد که )
گندله  gondela= گلوله مانند ( نخ ها گندله که )
گاماجه  gamage = بزمجه ( مثل گاماجه خو سرششون چرنیه )
گوپله  gupela = گل مژه چشم ( چمت گوپله اش بر آرده )
گوگ goog = قبه ، بر آمدگی ( گوگا شلوارت وا نتا )
گرد gord= بزرگ ( وچه هاد گرد وابوینده ؟)
گرا  gera= نی خوش نویسی
گرا = صبح زود ( گرا صبحی )
گل gal = روی (گل میخ خوس )
گوجی guji = دکمه ( گوجی هاش وامیه )
گیپا   gipa= سیرابی ، آدم پرخور ( گیپا خرس )
گر gar= کچل ( گر گور ک.ن )
گمزه  gamza = خانه پشتی ، انباری ( کیه گمزه )
گومیزه gumiza= بچه کوچک ( دوتا گومیزه داره )
گزر  gezar= زردک، هویج زرد
گاستون gastun= طویله ( حوونام د رو گاستون کرون )
گل مزه  gelmeza=  خوشمزگی  (خیلی گل مزه داره )
گل پنجه galpenga= ابزار دروگری 
گنبذ gonbad= گنبد
گل واکردن  gal vakerdan = دزدکی رفتن  ( گلش واکه بشو )
گنده کوه gondekuva = غذای سگ
گالش  galesh = پاپوش ( گالشاد پاد که )
گافتونه  gaftuna= گیاهی در بیابانهای محل
گولو  gulu= گوساله ، آدم نفهم ( عجب گولویی )
گندلهgondela = گلوله ( گندله رسمونه هاده )
گوش gevsh = نشخوارکردن ( اندقر گوش نکه )
گو کوه   gukuva= گه سگ ، آدم پست و بی مایه ( آدم به این گو کوه ییم نی دی بو )
گی لیزو gilizu = کسی که آب دهانش می رود ( عجب آدم گی لیزویی هی )
......
ضرب المثلها وگویشهای رایج
گوش اگه عزیزه ، گوشوارش جی عزیزه = گوش با گوشواره قشنگه
گوشتش جر دندون من د ایشته = عزیزش زیر دست منه
گوشت گا = آدم تنبل
گوش ووش نده=دزدکی گوش کردن
گورد مخ واکه = گم شو
گوشت قربونی = گوشت نذری
گل تل = آدم بی مزه و لوس
گزر نر = بد ترکیب
گوسله گانلشته = با آدم رفت و آمد نکرده
گومیزه = بچه خرد
گوکوه = آدم خسیس
گل زهرمار=  بی مزه
گل میون میلس = عزیز
گاه نه من شیره= دادن و خراب کردن ،
گا واری شیرش هادا و لقه اش بی خوست
گورد مخ واکه = گم شو
گدا قوقه = خسیس
گدا سامره =خسیس
گ. در رو ممد = فحش
گرگورک.ن = فحش
گلش واکه = دزدکی رفت
گوز خوش د رم زدیه = از سایه خودش هم می ترسه 
گل بند خوس = روی بند انداختن
گا گلش که بشه کیه باباش = طلاقش بده
گل شیرین = بامزه
گل تل = بی مزه
گوزگندلی = آدم زرنگ و کوتوله
گیپاش د گل دست و پاش کته = گرسنه شده
گیپا خرس = شکم گنده
 
 
 
      ل
 
لاچ laach = چوب کوچک دربازی الک دولک
لاره  lare= کرت ، قطعه زمین کوچک ( بشون لاریه بی چینن )
لاله هرز   laleharz= خیلی ترسیده( مون ترس د لاله هرز ببوین )
لام تکام lamtekam= بدون حرف ( لام تکام نش انگاشت )
لاش laash= جسد ، جسم ( لاش مرده امونه )
لاش lash= وسطش ( این جی د لاش نه )
لپه lapa= طاقچه بالای خانه های قدیمی ( لو لپه )
لت lat = سنگ بزرگ و مسطح ( یه لت سنگم آر دا )
لچر lechar= خیس ( همه رختام لچر ببو )
لچک  lachak= روسری  (لچکت سرت که )
لرمه لرمه  lorma lorma = بر آمده بصورت تاول ، شیر بریده
لک دلک  lekdelek= انگولک ، دستکاری کردن ( لک دلکش ننه )
لشمه  leshma= هله هوله ( اندقر لشمه ای نبه )
لشمه ای  leshmei= تل بز ، شکم پرست
لند  land = شل و ول ( عجب آدم لندی )
لندوهور   landohur= گردن کلفت و نفهم( این لند و هور جی با خود بش به )
لق lagh= شل شدن ، دندان لق
لق logh= تخم مرغ خراب شده (تخمارا لق ببا بو )
لق لقو   laghlaghu= شل و ول
لقه lagha= لقت زدن ( لقه نیخوس )
لم بورهlambura = ازدست رفته ( حیمیرم لمبوره گردیه)
لو lev= لب ، کنار( لو روخونه د ایشتا )
لو lu= روباه ( یه لویی بو لویینه )
 لوگیزه  levgiza = لب گزیدن ، تعجب ( هرچی لو گیزم گه نش فهما )
لوچ luch = چپ چشم ( مگه لوچی تو ؟)
لورچ  lorch = شعله زیاد ( آتش لورچ اده )
لولی  louli = کول کردن ( بوره لولیم چین )
لورک levark  = دشتی در وزوان
لهر lahar = لجن ( ازن گردابو لهر سیا )
لی چار lichar= لغز ، تمسخر ( لی چار د بارش که )
......
ضرب المثلها وگویشهای رایج
لوشون بووتبو شاهدت کیه ، بشواتبو دمب کلفتم =دم خروس یا قسم ....
لو وی زنجیل امله = لاف بی خود زدن
لوه واری سایه خوش د رم زدیه = مثل روباه از سایه خودش می ترسه
لال مونی بیگی = خفه شو
لاله هرز ببوین = ترسیدم
لا بلا نون حلوا
لاپیشمونی
 
 
      م
ماما غوره mama ghura= حشره کوچک مورچه خوار
مادی madi = جوی آب ( رختاد ببه تور مادی د بیشور )
مانه mane= مادر  ( اه مانه مانه . داد بیدادم )
مارچونه سواره = مورچه بزرگ تندرو
مارمولا marmula = حقه باز ( از اون هفت خط مار مولا هایه )
مجمعه majmea= سینی بزرگ مسی کنگره دار
ملو  malu= گربه ( ملو سر سفره کش )
مقراض meghraz= قیچی
مقز maghaz = مگس ( کیه ازنه پر مقز )
مزنیده    mazeneida= شاید ( مزنیده اون جی دلش اشگا بیه )
میز  miz= ریدن ( عزیز عزیز کل و بر میز )
مجری mejeri= صندوق چوبی ( پولاد رو مجری ننه )
مچل machal = مسخره ( هاماد مچل خود کرده ؟)
مره mera = شوهر ( مره ام بام نسه جه )
مردازما  merdezma= دیو ، جن مرد
مخ  makh= گم شدن ( گورد مخ واکه )
مرو  maru= پشه ( مرو بشگشتن )
مااه maah = مایه ، ماده ( ملو مااه ) ( مااه هیمیر )
مورموره murmura= لرز( مورمورم بی ایه )
مارانجین  marengin = گنجشک
مارچونه   marchuna= مورچه ( مارچونه سواره )
ماسلیسه  maslisa =  سوسک خانگی ( کیه اش پر ماسلوسه یه )
ماستینه  mastina= ماست آبکش شده ( ماستینه رو خیگ د هه )
مزار  mezar= قبرستان ( بشون سر مزار )
مام خاسرو mamkhsru = مادر زن یا شوهر
مله mala= گاو نر
ماوور mavoor = تپه ( دیم ماووره د هاچین )
مله  mala=  ملخ 
مغز maghaz = مگس
ماسیه   masia= ماسیده ، سفت شده ( روئن هاش به ماسیه )
مخ makh = گم ( گورد مخ واکه )
مخی mokhi = دیوانه ( مگه مخی ببویی ؟)
مل   mol= گردن ( ملش مثل مل خر امونه )
مشرفی mashrefi = لگن مسی حمام
مشنگله mashengela = مشغله ، دردسر( یگش مشنگله ای راخوستبو )
مرغ    margh= چمن (مرغزار)
ملکم    malkom= شاید ( را انگس بوین ملکم بیی )
مکدر   mokeddar= دلخور ( آدم مکدر نکه )
ملاج  melaj= فرق سر( رو ملاجد اخوسن آ )میزل  meizel = منزل
افعال
میز miz= مشت و میز ( ریدن )
مشت  mesht=مشت و میز (ریدن)
 
.......
 
ضرب المثلها وگویشهای رایج
 
ملو شور = بی توجه در شستشو
ملو وی چم و دیم = مانند گربه بی چشم و رو
ملو چشت خوار = مانند گربه پررو
مار خاک د قناعت اکره = قناعت توانگر کند مرد را
مثل ترش هفت ساله درو نا اوزه = زود پرخاش کن
مثل مارچونه سواره ازن و اوزن اوزه = عجول و ناشکیبا
مثل لو سایه خوش د اترسه = مانند روباه ترسو است
مارانجینه شون بواتبو منار د رو ...وا یه چی بواخو بیش گنجه   = کم گوی و گزیده گوی
ملو وی چم و دیم = بی چشم و رو
مااه مونش خااه که = سرمایه را نابود کرد
ملو مایه  = لوس
ملو کا مرده = لاغر
مثل پورت کنه امونه = بد ریخت
مثل گاماجه امونه خو سرششون چرنابو = زود عصبی می شود
ماست رو دهنش د هه= کم حرف زن
میش کنار گله = آدم تو خود
مرده خو زیاد گردش آرگیری ، کفنش خراب اکره= ارزش زیاد به مفلس گذاشتن
مردی بور رومیدون ، وادی بش رو تمون = اگر مردی بیا جلو
موام بپلنیا = موهایم سوخت
مون چه جوری اوینی ، ازنی خوتو مون اوینی = دیگران را هیچ چیزحساب کردن
ماه کوزن د برمه ؟=  ماه از کدام سمت بیرون آمد
ملو دستش د پی نرسه اوجه پیف = بی مایه پر مدعا
ملش قد مل خر امونه = آدم خپل و گردن کلفت
مثل کوه و ملو د هم اپرنده = زود از کوره در رفتن
موش د هله نشو حسن جنش د دمبش بست
مار پپی دونه د ودش اتمه برغارش د واسوزا
 
 

 
  
 
     ن
 
نابنده nabenda = گردن بند ( نابندد دربند )
نازبالشم =  بالش کوچک گرد و دراز( یه ناز بالشم جر سرم نه )
نادل گرون  na del gerun = گله مند ( دستت خیلی نادل گرونن )
نالی  nali= زیرانداز ، جل ، پلتو ، ( پابه نالیه جرد وونن )
نضمی nezemi=  شلوار مشکی گشاد قدیمی مخصوص مردان محل
نقله  neghla = شن درشت ، آدم بی سر و پا ( خیلی نقله یی )
نقله صابون neghela = قالب صابون ( یه نقله صابون هاده )
نورزیه  neverzia= جا نیفتاده ، آدم لندهور ( نر نورزیه )
نخوش   nakhosh= بی مزه ( اندقر نخوش نبه )
ننو  nanu= گهواره  ( ادگی رو ننود کرون بد جمنن ؟ )
نکه   neke = نکن ( ازنی نکه )
ننر  nonor= لوس ( عجب وچه ی لوس و ننری )
نژگ   nesiog =  کم ، ریزه
نیم شور  nimshur= چوب پهن برای کوبیدن و شستن لباس در قدیم
نوا  nova = ادا ، تقلید ( نوا مون برنتا )
نون قلمبی nungholombi =  نان پف کرده و کلفت
نون تنکه  nuntoneka= نان نازک
نون اوی  nunovi  = نان شبیه شیرمال
نون غلا   nunghela= نام گیاهی دارویی
نن گرده  nangorda= مادر بزرگ
ننگن  nengan=  شرمگین  ( خوش خوش را ننگن هه )
ناتو  natou= حقه باز و زرنگ ( چه آدم حقه باز و ناتوی بو )
نیزون بکار nizunbekar = ناوارد ( خیلی نیزون بکاری )
نژگ  nezhg = عدس  ، ریزه  ( همه شش بخوا یه نژگیشش د مون ندا )
نه ne = کن ( برتاق نه ) در را بازکن
نیکبت nikbat  = پلید( چه آدم نیکبتی )
نیمو nimou =  درنیمه باز ( برنیمو بهل )
 
ضرب المثلها وگویشهای رایج
نام وشت = به گلوم پرید
نونشش کوه بگی خوا = حضورش حضور کوه یه = اوضاعش خیلی وخیمه
نه او بو نه اودونی ، نه گلبانگ مسلمونی = جای دور افتاده
نیزون بکار = نادان بکار
 
 
 
        و
 
وا va = گفتن ( من جی اموا )
وابو vabo= شد  ( کور وابو )
واج   vaj= صدا زدن  ( اندقر واج نکه )واتا vata= بکن  ( دندون لق واتا )
واویزه   vaviza= جستجو کردن درخاک ( چرا داری واویزه اکری ؟ )
وانا  vashna = نصب کرد ( قاب عکسم وانا )
واله  vale = افتاده  ( کیفت اونه د واله )
واتونه  vatoune = بازکردن پیچ ( شیره واتونه )
واتوره vatura= حرف مفت زدن ( اخه داره واتوره اکره )
واچشت vachasht= آرام شد ، سرد شد ( دردش واچشت )
واد = باد ( واد بوشت )
وادرنه vaderne= وادارکن ( وچه وادرنه بشه بتره )
وار vaar= آب بند ( وارش او ببه )
واریس varis = برگشت به عقب ( هرچید برشتبو واش رشد
واز  vaz= وسیله صاف کردن زمین درقدیم ( کردم واز بدن )
واگرداvagerda = برگشت
واگولو vagulu= ازهم جداکردن ( چله ها واگولو )
واگونه vagoune  =  تخمه شکستن ( تمه واگونه )
واله  vale = افتاده ( باله اونه د واله )
واشنا vashna = جازد ، کاشتن ( درخت وانه)
وچه vacha = بچه  (وچه جه ja)
وچه جه  vache ja  = بچه معصوم
ورور vervar = برابر ( گندم ورور اسکناسه )
ورجه vareja = هول و هراس ( ورجه نبه )
ورواشونیه var vashevnia  = قاطی کردن ، بهم ریختن ( ورواشونیه نکه)
ورورد varvord = نگاه ، برآورد ( چرا اندقر ورورد مواکری؟)
ورپچی  varpechi = اشتباه ، عوضی ( ورپچی بدفهمیه )
وونده  vonda = طناب مویی
وشه  vasha= گرسنه ( وشه خو نون تاجه اوینه )
ووشده voshde  = بایست . صبر کن   ( ووشده تا من بیون )
ویشتری   vishderi= گاو آبستن ( یه ویشتری دارن اهروشن )
ور  var= پهلو ، نزدیک ( ورهم دبویمه )
ورجه vareja= هول شدن ( اندقر ورجه نبه )
وز vaz = دویدن (اندقر نوز )
ود = بد
ودلحشه vad lahsha= وحشتناک ( خیلی ود لحشه یی )
ولگ چندرvalge chondar = برگ چغندر (من انگس، ولگ چندرخو نیهن)
ووشیه   vushia= خشک شده ( درختا همش بی ووشیه )
ویدار vidar =بیدار ( ویداری ؟)
ویدر veidar = بهتر ( ویدری ؟)
ویر   vir= یاد آمدن ( ویر من جی تا بیون )
ویشتن   vishtan= پیداکردن ( پولادد بی ویشت ؟ )
ویشتری vishtery = تلیسه ، گاو آماده به آبستنی
ونگ  vong = اذان  ( وقت ونگ پابه )
ولدزنا   valade zena= زرنگ و حقه باز ( عجب آدم ولد زنایی )
وشند  veshand= باران ( اشگی وشند بیه )
وراندرگفتی   varandargofti= فی البداهه ( ور اندر گفتی اموا )
ور او varou = آبیاری ( بوندشو بم گی شو ور او )
ورزو  varzou= قوی مانند گاو ( اشگمش مثل ورزو گردیه )
ووشده  voshde= صبرکن  ( ووشده بینن ، کوا اشی ؟ )
وامه   vama= کنده شد ( دسته اش وامه )
واوون   vavun= دکمه را باز کن ( دکمه هاد واوون )
وون  vun = پهن کردن ( آر وون )
وونده  vonda= طناب هیزم کش
وی تاق شونه  vitaghshuna = بی احتیاط ( وی تاق شونه بشخوست بشو)
وی تویی مویی   vitoimoie= خودمونی ( یه آدم وی تویی موییه )
ور  var= نزد  ( ور من د به )
ود vad = بد
واد = باد
وامه = کنده شد
وره = بره
وشه  vasha = گرسنه ( وشگی د ردشش نیه )
ویج دونه  vijdona = پنبه دانه
واچشت   vachasht= سرد شد ( چایید واچیه )
ولگ  valg= رشته ، برگ ( ولگ درختا نی ریزنه )
ولدزناvaladezena = آدم ناقلا وشیطون
واگولو   vagulu = از هم باز کردن ( پشما واگولو)
وادوون   vadoun= رازیانه ، گیاهی دارویی وخوشبو
واشونچونیه    vashunchevnia=  خبری نیست ؟ هول بودن
ور ورد   varvord= نظاره ، بر آورد( آیه ورورد اکره )
وریو varyou =  عجله ، هول شدن ( اندقر وریو نبه )
وش دا   voshda=  وا ایستاد ( تا واجشم که ، ووشدا )
واشوه   vashoa= از هم وا رفته ( هیمیرم وا شوه )
ورتله  vartela = شکم گنده( چه ورتلیی داره )
والنگو valengu = گیاه دارویی
ویلون veilun= سرگردان ( چرا هاماد ویلون بکرده ؟)
ویشل vishl = کوچک ( قندا چرا اندقر ویشله ؟ )
 
افعال
وس   vos= خوابیدن (بووس)
ووش   vush= خشکیدن ( همه چی بی ووشیه )
واج   vaj= صدازدن ( اندقر واج نکه )
ویش ، ویز  vish= پیداکردن( بید ویشت ؟  هاچین تا بی ویزی )
وال  val= افتادن ( یه کوشاد اونیه د واله )
وین  vin= دیدن( مون اوینی ؟ )
ویرتا   virta= یاد آوردن ( ویر من تا با هم بی شمه )
واجند   vajand= زنده شدن( مرده واجندا )
وان  van= نصب کردن ( توله وانه )
وات  vat= کندن ( میخه واتا )
ویز  viz = یافتن ( بگرد تا بی ویزی )
ورن  vorn= باران آمدن  ( اشگی به ورنه )
وش  vash= گرسنه بودن ( وشمه )
وز vaz = دویدن  ( بوز بیشمه کیه )
واگز vagaz = زده شدن ( واگزین vagezion )
واگونه vagoune= تخمه بشکن ( تمه واگونه )
......
ضرب المثلها وگویشهای رایج
 
واد بکرده = نفله ، حروم ( وادبکرده فرارش که )
واشون چونیه = فقط تو یکی را می خواستند
وچه جه = دلسوزی برای بچه
ورجه ببو = هول شد
ورش د گرگ نده = هوای خودش را دارد
وریو ببو = هول شد
وشه خو نون تاجه اوینه = گرسنه خواب نان تازه می بینه
وی تاق شونه = بی احتیاط
وی قابل = هرزه گو و پر رو
وارش او ببه = کار از کار گذشت
ویرم واشا بو = فراموش کردن
وشگی د رددش ننیه خو  ... یقد دبرایه  = گرسنگی نکشیده که ... از یقه اش در آد
وادت نیه ، هرچونت د من ده  = قرض گرفتن
وقتی دمب اشتر دزمین برسا = کار غیرممکن
وقت گل نی = کار غیر ممکن
وی کاری ، چل اوکش د او بتا = از بی کاری پرسه رفتن
وی کاری ، او د رو یانه که بیکو= خطاب به آدم بی کار
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
      ه
 
هاچین hachin = بنشین ( دیم صندلی د هاچین )
هاکردن hakardan = بستن ( برهاکه )
هاله  hala= خاله
هالو  halu= خالو
هتن واتن heten vaten = طول دادن کاری ( اندقر هتن واتن نکه )
هرریج horrij = هجوم ( همه آدما هریجشون که رو)
هرده   harda= آسیاب شده ( بارد مند بهرد؟ )
هورده  hurda= سرگین ( بش دنبال هورده آرچینی )
هره  hera = اره ( هره آرگی بتا درخته بیربینمه )
هرندی  herendi = شبدر ( یه کرد هرندیم بکاشته )
هرما   horma= خرما ( هرما کیلویی چند؟)
هرمو hormu = گلابی ( یه درخت هرموم درنیه )
 هرریج   horrij=  هجوم بردن ( یه بار همه آدما هرریج شون که برمینده )
هرم  horm= گرما ( اندقر سرمایه خو هرم دهنم دیاره )
هرچون   harchun= وسیله باد دادن خرمن ( وادد نیه هرچوند د مون ده )
هردمبیل hardambil= بی نظم  ( اندقر هردمبیل کار نکه )
هرزه ویج   harzevij= وسیله بیختن گندم
هرنگ   hereng= وسیله یوغ کردن در قدیم
هزه   heze = دیروز ( هزه کوا د بویی؟ )
هشگه  hoshga= خشک ( هشگه حساب اکری ؟ )
هشگوا= نان فتیر ( نونام هشگوا گردایه)
هشجو  heshjev = دیشب ( هشجو کوا د بویی ؟ )
هشگوا hoshgua = خمیر نارس ( نونام هشگوا گردا )
هلیزنه   hilizna= هرز شدن کلون 
هلیره halira = پودرشده ( هلیره وادم )
هلک   halg= هلو
هل پتره   helpetera= حرف مفت ( اندقر هل پتره ننگا )
هلبال halbal  = سرندقدیمی  ( هلبال که )
هلیره  halira= خرده و ریزه گندم و بادام
هل میز  halmiz= پرخور  ( پرخواره ، هل میزیه )
هل خوار  halkhar= پر خور ( آدم هل خواریه )
همونیه  hamunia = همانجا ( همونیه د به تا من بیون )
هموری homvory = جای مسطح ( هموری د بشه )
هم کایه  homkaah = هم بازی ( مون خو هم کایه تو نیهن )
هم باجه  hombaja = باجناق ( توجی هم باجه نگردی )
همردنی  hemerdeni= شکستنی ( کوزه همرده )
هم باجه hombaja  = باجناق ( با هم باجه ات خبی ؟)
هنگل   hengel = دست وپاگیر ، انگل ( عجب آدم هنگلی )
هنج و پنج  honjopong= صدای پا ( یه صدا هنج و پنجی اشنون )
هوته حموم  huta hamum = لنگ حمام ( هوته حموم بتا دورم پیچن )
هوچی houchi = جاروجنجال کن  ( اندقر هوچی بازی برنتا )
هورد hurd = خرد، کوچک ( چهارتا هورد وچه دارن )
هوله   hole=  سوراخ ( هوله درزن نوینون)
هولر holar= ماش 
هیش  hish= شخم زن ، کابوس ( هیش دیمم کت بو )
افعال
هاچین   hachin= بنشین ( وچه بیگی هاچین )
هرین  herin= خریدن ( یه کیم بیهریند )
هروش horush = فروختن ( ماشیند بیهروش )
هاده  hade= بده ( هاده بیه )
هاوز  havaz= بدو ( هاوز بشه بر دربند )
هامیر  hamir= بمیر ( بیگی هامیر )
هاکه  hake= ببند ( بره هاکه )
هی که heike = عجله کن ( هی که بوره بیشمه )
هش کش hoshkesh = سربالاکن ، سر بکش( چایی هش نکش )
هاگی  hagi= بگیر ( دستم د هاگی )
هندته hendeta = پشتکار( آدم وی هندته - هندته پیش ، می رینه تو ریش )
.......
ضرب المثلها وگویشهای رایج
 
هانه و هاگی
هرچی دارید هتر دید = همه چیز مال اونه
هرچی پندش انی پیز یش  د برایه = هرچی تو گوشش خواندم نفهمید
هره واری هاده وهاگی = یکی بده یکی بستون
هرچی طناف بلند بو ، باز جی سر به تقلی بر اتره = عاقبت کار
هرچیم برشت واش رشت = هرچی رشتم پنبه کرد
هرکی اشگی بیگوزه ، ایه سرموگوزه = آدم کم شانس
هوا بزه د بشو رزه = بهانه کردن
هرجور وادت ایه آراپرنی = به هر سازی رقصیدن
همش عزا گیپاش داره = پرخور
هرتی د سر کش= سرکشیدن چیزی به یکباره
هاردل باردلی انگره = مفت حرف زدن
هاله جن = خاله زنک
هندته پیش ، می رینه تو ریش = پیش داوری بی مورد
هیش د دیمم کتبو = دچار کابوس شده بودم
هندونه جر بقلم ننه = زیاد برزگ کردن
هی که = عجله کن
 
 
     ی
 
یاد  yad= زن برادرشوهر
یاواهشتن yavaheshtan =  جا گذاشتن  ( چیاد یا وانهلی ؟)
یه   ye= جو ( یم او کرده آش را )
یه نخ بری ya nokhberi= آنی ، ناگهانی ( یه نخبری سکتش که )
یانه   yana= هونگ سنگی ( او د رو یانه  که  بیکو )
یل پرن  yalpren = پیراهن یقه باز( یل پرن نشه بر )
یقونه   yaghuna= یکی یک دونه ( یه قونه چله ودیوونه )
یاقا   yagha= لحاف  ( یاقاد آرچین )
یاقا   yagha= جا ( یاقاد د پابه )
یدا  yeda= تنها ( یدا هانیچین . بور ور هاما )
یه نخبری  yanokhberi = ناگهانی ( یه نخبری پا بو بشو )
یتیم غوره   yitimghura= بی پدر ومادر( عجب وچه ی یتیم غوریی )
یلو قزه   yalughoza= تک و تنها  ( شما خو یلوقزه ییده )
یل yal = پیراهن قدیمی  ( یل پرین )
یاد  yaad= زن برادر شوهر. جاری ( غیض یادمم اگیره )
یه تل غوره   yatelghura=  انگور زیاد خوردن (بیشمه  رز د یه تل غوره )
یه ور  yavar= یک دنده ( خیلی آدم یه وری هی )
یه ماله کش yamalekesh  = پشت سرهم ( یه ماله کش اجینه )
یه هو yahou = یکدفعه ( یهو فرارش که بشو )
 
ضرب المثلها وگویشهای رایج
 
یه مار مولاییه = آدم حقه باز
یه انبونه بخره یا نه = آفتاب لب بوم
یه چمام اددرزه = پرش چشم
یه بار امیزه صدبار اخره = آدم خسیس
یه گا ریقو یه گله ریق اده = اپیدمی
یه سونه هیمیرم بسرشته آر نمیه = خمیر کردن ، آماده نشدن
یقه خرش بیگیته شنبه کی یه = من واقعا نمی دانم
یه چم داره فقط خوش اوینه = آدم خود بین
یه تورشش دول دهه = حالا حالا ول کن نیست
یه روده راست رو اشکمش د نهه
یه چم در بندی ، دیه د اون بی نده = چشمداشت نداشتن
کلمات انگلیسی وارد شده در این گویش :
محلی        فارسی                 انگلیسی
هوله   = سوراخ                hole  ( چمام هوله درزن نوینه )
کوکو  = سرفه                  cough  ( کم  کوکو بکه )
شوفر = راننده               chauffeur 
اسفناج =                     espinage   ( آش اسفناج )
 استاره =ستاره               star ( آسمون اوره یا استاره ؟)
تیارت = تئاتر                theater ( اندقر تیارت برنتا )
سور   = لجباز ، سرسخت    severe ( عجب آدم سور و یه دنده یی )
تته  = پستان                        tit  ( باباش بیسوجه خو تته ش د آند نا )
دته =  دختر               daughter  ( بشه دته دنبال کارت به )
ایلووس = ناخوش              ill       ( تنده نخوا ایلووس اکری )             
 

سيان جرقويه اصفهان...